Hãy tưởng tượng bạn trở về từ một kỳ nghỉ được quảng cáo là “thân thiện với môi trường”. Khách sạn của bạn không giặt giũ hàng ngày, phát chai nước tái sử dụng và các tour du lịch đều khẳng định là ít tác động. Nhưng khi bạn mở hành lý, có điều gì đó không ổn. Bạn đã không thực sự kết nối với con người, văn hóa hay tinh thần của nơi đó. Liệu đó có thực sự là bền vững hay chỉ là một lớp sơn xanh?
Du lịch bền vững đang thay đổi. Nó không còn là những hành động mang tính hình thức như dùng bàn chải tre hay treo khăn tắm. Sự bền vững thực sự nằm ở cách sự hiện diện của bạn định hình nơi bạn đến, con người, văn hóa và môi trường.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá ý nghĩa của việc du lịch có chủ đích vượt ra ngoài khái niệm “tẩy xanh” (greenwashing) và cung cấp những mẹo du lịch bền vững giúp bạn đưa ra những lựa chọn hỗ trợ cộng đồng, bảo vệ hệ sinh thái và tạo ra những trải nghiệm sâu sắc, ý nghĩa hơn trên hành trình.
Ảnh của Global Residence Index trên Unsplash
Huyền Thoại Về “Người Du Lịch Tốt”
Có một danh sách kiểm tra nào để trở thành một “người du lịch tốt” không? Mua một khoản bù đắp carbon? Đặt một nhà nghỉ sinh thái? Bỏ qua chuyến bay? Xong, đúng không? Nhiều người trong chúng ta muốn du lịch theo cách thân thiện với hành tinh và công bằng với những người chúng ta gặp trên đường. Nhưng ngay cả với những ý định tốt nhất, chúng ta vẫn dễ rơi vào những cái bẫy có vẻ bền vững bề ngoài nhưng lại bỏ lỡ bức tranh toàn cảnh.
Một niềm tin phổ biến là mua các khoản bù đắp carbon sẽ bù lại tác động môi trường của việc bay hoặc di chuyển đường dài. Chúng nghe có vẻ là giải pháp hoàn hảo: trả thêm một chút, và lượng khí thải của bạn sẽ được cân bằng một cách kỳ diệu. Sự thật là các khoản bù đắp có thể hỗ trợ các dự án quan trọng, nhưng chúng không hoàn tác lượng khí thải từ chuyến bay hay chuyến đi đường bộ của bạn. Chúng là một công cụ hữu ích, không phải là một tấm thẻ miễn tội.
Tương tự, đặt phòng tại một nhà nghỉ sinh thái được xem là một cách dễ dàng để du lịch có trách nhiệm. Một tấm pin mặt trời và một thùng ủ phân compost có thể khiến bạn cảm thấy mình đang đưa ra lựa chọn có trách nhiệm (và đôi khi, bạn đúng là vậy), nhưng một chuyến đi thực sự bền vững còn đi sâu hơn thế. Nhà nghỉ đó có hỗ trợ kinh tế địa phương không? Nó có tôn trọng môi trường và văn hóa xung quanh nó không? Nhãn mác có thể gây hiểu lầm, vì vậy đáng để tìm hiểu sâu hơn một chút.
Cũng có một ý tưởng ngày càng phổ biến rằng tránh hoàn toàn việc di chuyển bằng đường hàng không là hành động bền vững cuối cùng. Đó không phải là toàn bộ câu chuyện. Tàu hỏa và xe buýt vẫn có chi phí môi trường, và một số điểm đến phụ thuộc vào các chuyến bay để duy trì nền kinh tế của họ. Du lịch bền vững không phải là thề sẽ không bao giờ đi máy bay; đó là việc có chủ đích với mọi lựa chọn.
Đây là sự thật phũ phàng: Không có cái gọi là du lịch không tác động. Mỗi chuyến đi đều để lại một dấu ấn. Nhưng bạn để lại loại dấu ấn nào? Điều đó tùy thuộc vào bạn.
Ảnh của Noah Buscher trên Unsplash
La Bàn Tỉnh Thức: Một Khuôn Khổ Để Ra Quyết Định Bền Vững
Trở thành một người du lịch có tâm không chỉ là về nơi bạn đến; mà là về cách bạn đi. Đó là lúc mô hình C.A.R.E. phát huy tác dụng. Khuôn khổ đơn giản này giúp bạn đưa ra những lựa chọn thông minh hơn, bền vững hơn trước, trong và sau chuyến đi. Mỗi chữ cái đại diện cho một trục chính cần xem xét: Cộng đồng (Community), Tiếp cận (Access), Tài nguyên (Resources) và Trao đổi (Exchange).
C – Cộng đồng (Community): Ai thực sự hưởng lợi từ tiền du lịch của bạn?
Mỗi khi bạn đặt phòng, ăn một bữa ăn, hay tham gia một tour, bạn đang bỏ phiếu cho loại hình kinh tế mà bạn ủng hộ. Tiền của bạn đang chảy vào các doanh nghiệp địa phương hay bị chuyển đến một tập đoàn xa xôi? Lựa chọn hướng dẫn viên, cửa hàng và nơi ở địa phương không chỉ thúc đẩy cộng đồng mà còn làm sâu sắc thêm mối liên kết của bạn với nơi đó. Đó là việc cho đi, chứ không chỉ đi qua.
A – Tiếp cận (Access): Bạn đang mở ra hay đóng lại những cánh cửa?
Du lịch đôi khi vô tình đẩy người dân địa phương ra khỏi không gian của chính họ. Du lịch bền vững có nghĩa là nhận thức được ai có quyền tiếp cận những gì. Bạn có đang ở một nơi hạn chế việc sử dụng của cư dân không? Bạn đang giúp bảo vệ không gian chung hay góp phần gây ra tình trạng quá tải? Những du khách chu đáo sẽ tạo không gian, cả về nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, cho những người sống ở đó.
R – Tài nguyên (Resources): Bạn đang tiêu thụ gì và với giá nào?
Du lịch tiêu thụ rất nhiều nước, năng lượng, thực phẩm và nhiều hơn nữa. Câu hỏi không chỉ là bạn sử dụng bao nhiêu, mà còn là nó đến từ đâu và được quản lý như thế nào. Bạn có đang ở một nơi lãng phí tài nguyên hay khai thác chúng một cách có trách nhiệm? Bạn có để lại quá nhiều rác thải hay giữ mọi thứ gọn gàng? Sự bền vững bắt đầu từ những quyết định nhỏ, như tắm nhanh hơn và chọn những nhà hàng phục vụ sản phẩm địa phương.
E – Trao đổi (Exchange): Bạn chỉ đang nhận lấy hay cũng cho đi điều gì đó?
Du lịch đích thực là một con đường hai chiều. Thay vì chỉ đơn thuần tiêu thụ trải nghiệm, hãy nghĩ về những gì bạn đang đóng góp. Bạn có đang tìm hiểu về văn hóa một cách tôn trọng không? Hỗ trợ các nghệ nhân địa phương? Thể hiện sự tò mò chân thành? Khi du lịch trở thành một sự trao đổi qua lại, cả du khách và chủ nhà đều được hưởng lợi. Đó là sự khác biệt giữa khai thác và kết nối.
Bốn nguyên tắc này tạo thành la bàn tỉnh thức của bạn. Khi bạn kiểm tra với C.A.R.E., bạn sẽ vượt qua những ý định tốt đẹp để đi đến hành động chu đáo.
Suy Nghĩ Lại Về Cách Chúng Ta Du Lịch
Trong một thế giới tràn ngập những chuyến đi chớp nhoáng và du lịch theo danh sách, một loại hình du lịch mới đang lặng lẽ tái định nghĩa ý nghĩa của việc khám phá thế giới, và nó không phải là đi xa hơn hay nhanh hơn. Mà là đi sâu hơn.
Du lịch vi mô (Micro-tourism) đặt cộng đồng, văn hóa và sự bền vững vào trung tâm của hành trình. Đây là những trải nghiệm quy mô nhỏ, giàu câu chuyện, làm thay đổi kịch bản của du lịch truyền thống. Thay vì đuổi theo những địa danh trong danh sách phải đến, bạn tìm thấy ý nghĩa trong các chi tiết, những nơi mà du lịch đại chúng bỏ qua, những con người mà sách hướng dẫn quên lãng, và những nhịp điệu làm cho một nơi trở nên sống động.
Hãy lấy Bhutan làm ví dụ, nơi du lịch không được dẫn dắt bởi lợi nhuận mà bởi Tổng Hạnh phúc Quốc gia. Du khách trả một khoản phí hàng ngày để tài trợ cho việc bảo vệ văn hóa và môi trường, đảm bảo rằng du lịch mang lại lợi ích cho cuộc sống địa phương. Ở Louisiana, Con đường Di sản của người da đen mời du khách tham gia tìm hiểu lịch sử người Mỹ gốc Phi theo những cách hỗ trợ cộng đồng và bảo tồn di sản. Ở Sicily, các tour Du lịch Ẩm thực Chậm kết nối khách với những người nông dân truyền thống và các nguyên liệu theo mùa, mang đến hương vị di sản qua từng miếng ăn. Đây là những bản thiết kế cho thấy du lịch toàn cầu có thể trao quyền cho những câu chuyện địa phương như thế nào.
Và nó không chỉ là về nơi bạn đến, mà là cách bạn đi. Du lịch nhanh là ống hút nhựa kiểu mới: tiện lợi nhưng đắt giá. Lịch trình vội vã có thể để lại nhiều rác hơn là kỷ niệm: các chuyến bay thải nhiều carbon, bữa ăn dùng một lần và những cơ hội kết nối bị bỏ lỡ. Ngược lại, du lịch chậm có nghĩa là ở lại lâu hơn và để lại dấu chân nhẹ hơn. Thuê một căn Airbnb trong một tháng thay vì nhảy từ thành phố này sang thành phố khác. Nấu ăn với một người dân địa phương thay vì chen chúc trong một hàng buffet. Ghé thăm ba điểm cộng đồng (công viên, thư viện, tiệm cắt tóc) cho mỗi một địa điểm du lịch bạn đánh dấu. “Quy tắc 3-đổi-1” đơn giản này mời du khách hòa mình vào nhịp sống hàng ngày của một nơi.
Những Khía Cạnh Bị Bỏ Quên Của Du Lịch Bền Vững
Mặc dù tái chế thường được coi là hành động bền vững hàng đầu, nó thực sự xếp hạng thấp nhất trong hệ thống phân cấp chất thải. Cách tiếp cận hiệu quả nhất bắt đầu bằng việc từ chối (refuse) những vật dụng không cần thiết, tiếp theo là giảm thiểu (reduce) tiêu dùng tổng thể, và sau đó là tái sử dụng (reuse) các vật liệu hiện có. Vì vậy, tái chế, dù vẫn quan trọng, chỉ đứng sau các bước này, vì nó tiêu tốn năng lượng và tài nguyên.
Ví dụ, sử dụng các hộp đựng đồ vệ sinh cá nhân có thể đổ đầy lại, mang theo một chai nước tái sử dụng, và tránh các sản phẩm nhựa dùng một lần đều giúp ngăn chặn rác thải ngay từ nguồn. Những thói quen đơn giản này mạnh mẽ hơn nhiều so với việc phân loại nhựa vào cuối chuyến đi của bạn. Mỗi món đồ bạn không sử dụng là một thứ ít hơn mà hành tinh phải xử lý.
Ngay cả khi một khách sạn tự quảng cáo là xanh, việc sử dụng năng lượng của nó có thể gây áp lực cho cộng đồng địa phương. Lưới điện địa phương có thể sụp đổ dưới áp lực của nhu cầu du lịch. Đặc biệt là ở các điểm đến nổi tiếng, nhu cầu năng lượng của các khách sạn, chẳng hạn như điều hòa không khí, vòi sen nước nóng và bể bơi nước nóng, có thể làm quá tải các hệ thống được thiết kế cho dân số nhỏ hơn nhiều.
Tin tốt là bạn có nhiều quyền năng hơn bạn nghĩ. Tắt máy lạnh, tắt đèn và rút phích cắm các thiết bị điện tử khi không sử dụng đều tạo ra sự khác biệt thực sự và hỗ trợ những người sống ở đó quanh năm.
Bảo hiểm du lịch mang lại sự an tâm, nhưng nó cũng kết nối du khách với các hệ thống chăm sóc sức khỏe không phải lúc nào cũng sẵn sàng cho một lượng lớn bệnh nhân nước ngoài. Nhiều du khách hơn có nghĩa là nhiều lượt khám bệnh hơn và nhiều rác thải y tế hơn. Ở nhiều nơi, rác thải này không được xử lý bền vững, vì vậy nó làm tăng thêm ô nhiễm cho các môi trường vốn đã bị căng thẳng. Và đừng hiểu lầm tôi, đây không phải là việc bỏ qua chăm sóc khi bạn cần, mà là việc nhận thức. Lựa chọn các nhà cung cấp có phương pháp xử lý chất thải tốt, tránh các phương pháp điều trị không cần thiết và hỗ trợ các phòng khám phục vụ cộng đồng địa phương đều giúp giữ cho việc chăm sóc sức khỏe bền vững cho mọi người.
Ảnh củaThe World Hopper
Một phần bị bỏ qua khác của du lịch bền vững? Cách bạn giữ kết nối. Thẻ SIM chuyển vùng có nghĩa là rác thải nhựa, khí thải vận chuyển và bao bì không cần thiết. Công nghệ eSIM, mặt khác, là một cách kỹ thuật số, không hợp đồng để truy cập dữ liệu di động ở bất cứ đâu bạn đến.
Giữ kết nối khi bạn du lịch, hãy thử dùng thử eSIM miễn phí của Yoho Mobile và truy cập tức thì vào dữ liệu di động ở hầu hết các quốc gia. Bạn đang lên kế hoạch cho một chuyến đi dài hơn? Sử dụng mã YOHO12 để được giảm 12% cho gói eSIM của bạn.
Thiên Nhiên Dạy Chúng Ta Gì Về Việc Di Chuyển Có Đạo Đức
Du lịch luôn là một phần của câu chuyện nhân loại. Nhưng trong thế giới ngày nay với những chuyến bay nhanh và lịch trình đông đúc, thật dễ dàng để quên rằng sự di chuyển có thể (và nên) có nhịp điệu, mục đích và sự tôn trọng. Nhìn vào thế giới tự nhiên mang lại những bài học mạnh mẽ về cách du lịch có đạo đức và ý nghĩa hơn.
Mỗi năm, các loài động vật di chuyển qua các lục địa theo những khuôn mẫu được mài giũa bởi sự sinh tồn, các mùa và bản năng. Những cuộc di cư này không phải là ngẫu nhiên; chúng được kết nối sâu sắc với các hệ sinh thái và được chi phối bởi sự cân bằng. Con người cũng có một lịch sử di chuyển lâu dài được định hình bởi thiên nhiên, mặc dù đôi khi bị lãng quên. Du khách ngày nay có thể học một bài học từ những khuôn mẫu này. Thay vì di chuyển khắp thế giới với tốc độ tối đa, chúng ta có thể bắt đầu tự hỏi: Tác động của sự hiện diện của chúng ta ở đây là gì? Chúng ta đang di chuyển một cách cẩn thận hay để lại sự gián đoạn phía sau? Du lịch tôn vinh nhịp điệu của thiên nhiên, tôn trọng nhịp sống địa phương, nhận thức về dấu chân của mình và có thể cảm thấy kết nối hơn và ít khai thác hơn.
Trong một thế giới thúc đẩy chúng ta tiếp tục di chuyển, một trong những điều cấp tiến nhất mà một du khách có thể làm là ngồi yên. Đó là ý tưởng đằng sau việc viết nhật ký “sit spot”, một phương pháp trị liệu tự nhiên mời mọi người thường xuyên trở lại cùng một địa điểm tự nhiên, ngồi yên lặng, quan sát và suy ngẫm. Không có danh sách kiểm tra hay cơ hội chụp ảnh. Chỉ có bạn, môi trường và sự chú ý của chính bạn. Áp dụng thực hành này có nghĩa là đánh đổi sự chuyển động liên tục để lấy sự hiện diện sâu sắc hơn. Nó nuôi dưỡng nhận thức sinh thái, làm dịu hệ thần kinh và mang lại những hiểu biết mà sách hướng dẫn sẽ không bao giờ có được. Quan trọng nhất, nó dạy chúng ta chú ý và qua đó, biết quan tâm.
Ảnh củaArthur Tseng trên Unsplash
Một số thực hành du lịch có nền tảng và tôn trọng nhất thế giới đến từ các cộng đồng bản địa. Trong số những người Sámi ở Bắc Âu, việc di chuyển qua cảnh quan được hướng dẫn bởi đạo đức theo dõi động vật, một cách đọc vùng đất và di chuyển qua đó một cách lặng lẽ, tôn trọng. Mục tiêu là để hiểu nó và di chuyển theo cách không làm xáo trộn sự cân bằng của hệ sinh thái.
Loại hình du lịch này rất khiêm tốn. Nó không đặt người du lịch làm trung tâm mà là nơi chốn. Và nó nhắc nhở chúng ta rằng việc di chuyển trong tự nhiên không phải là một quyền lợi, mà là một mối quan hệ, một mối quan hệ đòi hỏi sự học hỏi, lắng nghe và tôn trọng.
Hành Trang Nói Lên Bạn Là Ai
Bạn đã bao giờ có khoảnh khắc “à há!” khi nhận ra ít hơn là nhiều hơn chưa? Nhiều du khách đã trải nghiệm sức mạnh biến đổi của việc đóng gói tối giản. Khi họ giảm bớt đồ đạc của mình, họ thấy việc đi du lịch trở nên ít căng thẳng hơn, linh hoạt hơn và thú vị hơn rất nhiều. Những gì bạn đóng gói cho một chuyến đi là sự phản ánh con người bạn và những gì bạn đại diện. Những gì bạn mang theo kể một câu chuyện sâu sắc hơn về các giá trị, đạo đức của bạn và loại tác động bạn muốn có trên thế giới.
Chúng ta đều biết chai nước và túi mua sắm tái sử dụng là tốt cho môi trường, nhưng việc đóng gói có đạo đức thực sự nằm ở việc hiểu hành trình của các món đồ của bạn trước khi chúng lọt vào túi của bạn và tác động chúng để lại. Lấy đôi ủng đi bộ đường dài của bạn làm ví dụ. Những đôi ủng rẻ tiền, hợp thời trang đó có vẻ là một món hời, nhưng bạn có biết chúng đi kèm với những chi phí ẩn không? Điều kiện làm việc tồi tệ và quy trình sản xuất gây hại cho môi trường. Và các thiết bị công nghệ mà chúng ta yêu thích? Nhiều thiết bị được làm bằng các khoáng chất được khai thác theo những cách gây hại cho con người và hành tinh.
Nếu việc biết mọi thứ đến từ đâu là quan trọng, thì việc biết chúng tồn tại được bao lâu còn quan trọng hơn. Đóng gói những vật dụng bền và có thể sửa chữa, thay vì những thứ dễ hỏng và cuối cùng bị vứt vào thùng rác, giúp giảm thiểu rác thải và nhu cầu về tài nguyên mới. Cách tiếp cận này giúp làm cho chuyến du lịch của bạn bền vững hơn, từng lựa chọn chu đáo một.
Nhưng đây là tin tốt: bạn không cần phải hy sinh phong cách hay hiệu suất để đổi lấy sự bền vững. Bằng cách chọn các thương hiệu có chuỗi cung ứng minh bạch, có đạo đức, bạn đang tích cực hỗ trợ một cách kinh doanh có trách nhiệm hơn.
Ảnh của Mantas Hesthaven trên Unsplash
Các mẹo đóng gói bền vững bổ sung:
- Đóng gói nhẹ để giảm lượng khí thải carbon của bạn. Hành lý nhẹ hơn có nghĩa là tiêu thụ ít nhiên liệu hơn, đặc biệt là trên các chuyến bay.
- Tận dụng các vật dụng đa năng để tiết kiệm không gian và trọng lượng, vì ai thực sự cần 10 thứ khác nhau khi một thứ là đủ?
- Sử dụng kỹ thuật số cho các giấy tờ du lịch của bạn, bỏ giấy và giảm lãng phí.
- Chuyển sang đồ vệ sinh cá nhân dạng rắn và các sản phẩm có thể phân hủy sinh học để cắt giảm nhựa.
Chiến Lược Rời Đi: Để Lại Một Nơi Tốt Đẹp Hơn Khi Bạn Đến
Du lịch không kết thúc khi chuyến đi của bạn kết thúc. Trên thực tế, cách bạn rời khỏi một nơi cũng quan trọng như cách bạn đến. Một chiến lược rời đi chu đáo đảm bảo sự hiện diện của bạn đóng góp vào sự thịnh vượng của một cộng đồng, không chỉ trong thời gian bạn ở lại, mà còn rất lâu sau khi bạn đi.
Hãy bắt đầu với một điều nhỏ: viết một tấm bưu thiếp cho thị trấn chủ nhà của bạn. Chia sẻ lòng biết ơn của bạn, suy ngẫm về những gì bạn đã học được và cho nơi đó biết rằng nó quan trọng. Đó là một cách khiêm tốn nhưng mạnh mẽ để thừa nhận sự kết nối và lòng hiếu khách dành cho bạn. Một nghi thức có tác động khác là quyên góp những vật dụng hữu ích mà bạn không còn cần nữa. Chúng ta quá thường xuyên tích lũy thiết bị, đồ dùng hoặc quần áo sẽ không mang về. Thay vì vứt chúng đi, hãy quyên góp cho các nhóm tương trợ địa phương hoặc các tổ chức cộng đồng. Những vật dụng này có thể tìm thấy một cuộc sống thứ hai trong tay của một người thực sự cần chúng. Biến sự dư thừa thành cơ hội.
Cuối cùng, du lịch bền vững phát triển mạnh khi du khách trở thành đồng minh lâu dài, không chỉ là những vị khách qua đường. Khi bạn nói lời tạm biệt một cách cẩn thận, hào phóng và khiêm tốn, bạn không chỉ rời khỏi một nơi, bạn trở thành một phần của câu chuyện của nó, theo cách tốt nhất có thể.