Khi bạn nghĩ về nước Ý, có lẽ pasta, pizza và những quảng trường (piazzas) sẽ hiện lên trong đầu. Nhưng nước Ý còn hơn cả những hình ảnh nổi tiếng này. Bài viết này khám phá những sự thật vui, thú vị và ít được biết đến, hé lộ một nước Ý thực sự ngoài những gì được dạy trong lớp học.
Ảnh của BENCE BOROS trên Unsplash
Sẵn sàng khám phá nước Ý theo một cách hoàn toàn mới chưa?
Nếu việc đọc về những địa điểm tuyệt vời này khiến bạn mơ mộng về một chuyến đi đến Ý, đây là một thứ có thể nâng cấp trải nghiệm của bạn một cách đáng kể: hãy thử dùng eSIM.
Đây cơ bản là một chiếc SIM kỹ thuật số cho phép bạn kết nối với các nhà mạng địa phương mà không cần phải đến cửa hàng hay thay đổi SIM vật lý. Bạn chỉ cần tải xuống trước hoặc sau khi hạ cánh, và bạn sẽ có mạng ngay lập tức.
Phần tuyệt nhất? Bạn có thể thử eSIM MIỄN PHÍ từ Yoho Mobile và truy cập dữ liệu di động tức thì ở hầu hết các quốc gia. Và nếu bạn quyết định mua một gói cước sau đó, hãy sử dụng mã YOHO12 khi thanh toán để được giảm giá 12%.
15 Sự Thật Thú Vị Về Nước Ý
1. Ý Chứa Hai Quốc Gia Bên Trong Biên Giới Của Mình
Hầu hết mọi người đều ngạc nhiên khi biết rằng Ý thực sự bao quanh hai quốc gia hoàn toàn độc lập: Thành Vatican và San Marino.
Thành Vatican nằm gọn trong lòng thành phố Rome. Đây là quốc gia nhỏ nhất thế giới và là nơi ở của Giáo hoàng và Giáo hội Công giáo La Mã. Nó chính thức trở thành một quốc gia độc lập vào năm 1929 và có chính phủ, luật pháp, thậm chí cả hộ chiếu và tiền tệ riêng. Xa hơn về phía bắc, trên những ngọn đồi cao, là San Marino, một trong những nước cộng hòa lâu đời nhất thế giới, đã duy trì được sự độc lập qua nhiều thế kỷ nhờ vị trí địa lý và các thỏa thuận chính trị lâu dài.
Mặc dù cả hai tiểu quốc gia này đều hoàn toàn bị Ý bao bọc, chúng là các quốc gia riêng biệt. Hơn nữa, du khách có thể ghé thăm chúng mà không cần đi qua bất kỳ biên giới cứng nào.
2. Bạn Có Thể Ăn Sáng Trên Dãy Alps Và Ăn Tối Trên Bãi Biển
Địa lý của Ý cho phép bạn trượt tuyết trên núi và thư giãn trên bãi biển trong cùng một ngày. Các vùng phía bắc của đất nước là nơi có dãy Alps và Dolomites tuyệt đẹp, với những nơi như Madonna di Campiglio, Cortina d’Ampezzo, và Thung lũng Aosta cung cấp các sườn núi trượt tuyết đẳng cấp thế giới. Từ đó, chỉ mất vài giờ lái xe là đến bờ biển. Dù bạn đi về phía đông đến Biển Adriatic hay về phía tây đến bờ biển Tyrrhenian hoặc Ligurian, bạn có thể đổi tuyết trắng lấy nắng vàng trước khi ngày kết thúc.
3. Espresso Có Định Nghĩa Pháp Lý Ở Ý
Cà phê ở Ý là một truyền thống nghiêm túc. Thực tế, espresso có một định nghĩa pháp lý, nhờ vào Viện Espresso Quốc gia Ý (Italian Espresso National Institute). Tổ chức này đặt ra các tiêu chuẩn chính xác về cách pha một ly espresso Ý đích thực. Điều đó có nghĩa là 7 gram cà phê xay mịn, được pha ở áp suất 9 bar, và chiết xuất trong 25 đến 30 giây. Ly cà phê cuối cùng nên có dung tích khoảng 25 đến 30 ml, phủ một lớp crema hoàn hảo trên cùng. Những quy tắc này giúp duy trì chất lượng espresso ổn định trên toàn quốc.
Cũng có những quy tắc bất thành văn trong văn hóa cà phê, và một trong những quy tắc lớn nhất là về thời điểm uống cappuccino. Ở Ý, cappuccino hoàn toàn là một thức uống buổi sáng. Sau 11 giờ sáng, việc gọi một ly cappuccino có thể khiến bạn nhận được vài cái nhíu mày. Đó là vì nhiều người Ý tin rằng uống sữa sau bữa ăn có thể gây khó tiêu. Một ly cà phê sữa như cappuccino không phù hợp sau bữa trưa hoặc bữa tối, ít nhất là theo truyền thống.
Ảnh của Matt Hoffman trên Unsplash
Sự thật thú vị: Viện Espresso Quốc gia Ý quy định cách pha chế espresso.
4. Ý Là Quê Hương Của Quán Pizza Đầu Tiên Trên Thế Giới
Quán pizza đầu tiên trên thế giới có thể được tìm thấy ở Naples. Antica Pizzeria Port’Alba bắt đầu hoạt động vào năm 1738 như một quầy hàng thực phẩm đơn giản cho những người bán hàng rong. Đến năm 1830, nó trở thành một nhà hàng hoàn chỉnh tại số 18 Via Port’Alba, và ấn tượng hơn nữa là nó vẫn còn hoạt động cho đến ngày nay. Quán pizza này nhanh chóng trở thành địa điểm yêu thích của người dân địa phương, đặc biệt là các nghệ sĩ và sinh viên. Thực đơn lúc đó rất đơn giản, với các loại topping như tỏi và dầu ô liu. Một sự thật thú vị là họ đã sử dụng một hệ thống gọi là pizza a otto, cho phép mọi người ăn ngay và trả tiền sau trong vòng tám ngày.
5. Ý Có Nhiều Di Sản Thế Giới UNESCO Nhất
Ý là quê hương của nhiều Di sản Thế giới UNESCO hơn bất kỳ quốc gia nào khác: tổng cộng 60 di sản tính đến năm 2024. Chúng bao gồm các kho tàng văn hóa, kỳ quan thiên nhiên, và những nơi kết hợp cả hai, tất cả đều được công nhận vì tầm quan trọng toàn cầu.
Trong khi các thành phố như Rome và Florence nổi tiếng thế giới về nghệ thuật và kiến trúc, nhiều địa điểm ít được biết đến hơn trên khắp đất nước cũng đáng kinh ngạc và ít đông đúc hơn nhiều. Những bức chạm khắc đá cổ ở Valcamonica, vùng đất ngập nước yên bình của Đồng bằng sông Po, những ngôi nhà trong hang động của Matera, hay vẻ đẹp núi lửa của Quần đảo Aeolian. Hơn cả những địa danh, chúng là những mảnh ghép của một câu chuyện sống động làm cho nước Ý không giống bất kỳ nơi nào khác trên thế giới.
6. Người Ý Sử Dụng Hơn 250 Cử Chỉ Tay Để Giao Tiếp
Một trong những sự thật thú vị rõ ràng nhất là ở Ý, nói chuyện còn là về cách bạn di chuyển đôi tay. Người Ý sử dụng hơn 250 cử chỉ tay để diễn tả mọi thứ từ cảm xúc đến những suy nghĩ hàng ngày, khiến cử chỉ gần như trở thành một ngôn ngữ thứ hai.
Một trong những cử chỉ nổi tiếng nhất là “túm ngón tay” (finger purse)—các đầu ngón tay chụm lại và di chuyển lên xuống—có thể có nghĩa là “Bạn muốn gì?” hoặc thể hiện sự thất vọng hay hoài nghi. Còn có cử chỉ “búng cằm” (chin flick), bạn dùng ngón tay vuốt dưới cằm và búng ra ngoài để nói “Tôi không quan tâm.” Cử chỉ “chắp tay cầu nguyện” (prayer clasp), với lòng bàn tay áp vào nhau và chuyển động nhẹ, được sử dụng khi đưa ra một yêu cầu chân thành. Và khi một điều gì đó thật tuyệt vời, bạn có thể thấy dấu hiệu “OK”, với ngón cái và ngón trỏ tạo thành một vòng tròn, có nghĩa là “hoàn hảo.”
Những cử chỉ này nói lên nhiều điều hơn cả lời nói và gắn liền sâu sắc với văn hóa Ý. Nhưng vì một số cử chỉ có ý nghĩa mạnh mẽ, sử dụng sai cử chỉ vào sai thời điểm có thể gây nhầm lẫn hoặc xúc phạm. Học một vài cử chỉ phổ biến nhất và khi nào nên sử dụng chúng có thể giúp bạn hòa đồng với người Ý tốt hơn và thậm chí có thể tự mình “nói chuyện bằng tay” một chút.
7. Ý Đã Phát Minh Ra Đàn Piano
Nhiều người không nhận ra rằng đàn piano được phát minh ở Ý. Khoảng năm 1700, một người đàn ông tên là Bartolomeo Cristofori từ Padua đã chế tạo phiên bản đầu tiên của nhạc cụ mà chúng ta biết ngày nay. Ông làm việc cho một gia đình quyền thế ở Tuscany và đã thiết kế một loại nhạc cụ bàn phím mới có thể chơi được cả âm thanh nhẹ và mạnh, điều mà đàn harpsichord không thể làm được. Phát minh của ông được gọi là gravicembalo col piano e forte, có nghĩa là “đàn harpsichord với âm thanh nhẹ và mạnh.”
Bước đột phá của Cristofori là sử dụng những chiếc búa nhỏ để gõ vào dây thay vì gảy chúng. Điều này giúp các nhạc sĩ kiểm soát tốt hơn âm thanh của mỗi nốt nhạc, và đó vẫn là cách hoạt động của những cây đàn piano hiện đại. Cây đàn piano lâu đời nhất còn sót lại do ông chế tạo, từ năm 1720, đang được trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan ở New York. Hai cây khác được lưu giữ ở Rome và Leipzig.
Và piano không phải là phát minh lớn duy nhất của Ý. Người Ý cũng đã cho chúng ta pin (nhờ Alessandro Volta) và một phiên bản sơ khai của điện thoại (do Antonio Meucci tạo ra). Vì vậy, ngoài nghệ thuật và ẩm thực, Ý cũng đã có những đóng góp to lớn cho khoa học và âm nhạc.
8. Trường Đại Học Lâu Đời Nhất Thế Giới Vẫn Còn Hoạt Động Ở Ý
Ý là quê hương của trường đại học lâu đời nhất thế giới vẫn còn hoạt động: Đại học Bologna, được thành lập từ năm 1088. Không giống như hầu hết các trường đại học ngày nay, nó không bắt đầu với một khuôn viên lớn hay các tòa nhà chính thức. Thay vào đó, các lớp học được tổ chức ở bất cứ nơi nào có không gian, có thể là trong nhà thờ, nhà riêng, hoặc các phòng cho thuê. Điều làm cho nó đặc biệt độc đáo là nó được điều hành bởi sinh viên, chứ không phải nhà thờ hay chính phủ. Sinh viên thực sự đã tự thuê và trả lương cho các giáo sư, điều này rất hiếm vào thời điểm đó.
Ban đầu, trường chủ yếu tập trung vào luật La Mã và luật giáo hội (canon law), và sinh viên từ khắp châu Âu đã đến đây để học tập. Qua nhiều năm, trường đã bổ sung thêm nhiều môn học như nghệ thuật, y học và khoa học. Ngày nay, Đại học Bologna vẫn là một trung tâm học tập lớn. Bạn có thể đến thăm thành phố và xem trường đại học đã định hình lịch sử và kiến trúc của nó như thế nào, hoặc thậm chí đăng ký học tại đây nếu bạn đang tìm kiếm một ngôi trường có gốc rễ sâu xa và danh tiếng toàn cầu.
9. Một Thành Phố Bị Chìm Dưới Vịnh Của Ý
Ngay ngoài khơi gần Naples, bạn có thể tìm thấy một thành phố dưới đáy biển. Thị trấn La Mã cổ đại Baiae hiện nằm dưới nước và đã trở thành một công viên khảo cổ độc nhất vô nhị. Khu nghỉ dưỡng sang trọng này từng rất được các hoàng đế La Mã như Augustus và Nero yêu thích, đã trải qua hiện tượng bradyseism, một quá trình tự nhiên mà đất đai dần dần nâng lên hoặc hạ xuống do các chuyển động núi lửa dưới lòng đất. Trong trường hợp của Baiae, đất đã bị sụt lún, và biển cả tràn vào.
Ngày nay, du khách có thể lặn với ống thở hoặc lặn với bình dưỡng khí qua các tàn tích, bơi qua những biệt thự cổ, các bức tranh khảm, sàn đá cẩm thạch, các bức tượng, và thậm chí cả những con đường lát đá chỉ cách mặt nước vài mét. Các chuyến đi thuyền đáy kính và các đài quan sát đặc biệt cho phép bạn ngắm nhìn thành phố mà không cần lặn xuống nước.
10. Ý Có Luật Về Việc Bạn Có Thể Đặt Tên Gì Cho Con
Ở Ý, bạn không thể đặt bất kỳ tên nào bạn muốn cho con mình. Có một luật cấm những cái tên bị coi là đáng xấu hổ, lố bịch hoặc xúc phạm, chủ yếu để bảo vệ trẻ em khỏi bị trêu chọc hoặc gặp rắc rối sau này.
Ví dụ, một gia đình đã cố gắng đặt tên con trai là “Venerdì” (Thứ Sáu), nhưng tòa án đã bác bỏ. Cái tên này gợi nhớ đến nhân vật Friday trong Robinson Crusoe, người bị xem như một người hầu, và tòa án lo ngại nó có thể dẫn đến việc đứa trẻ bị chế giễu. Gia đình được yêu cầu chọn một cái tên truyền thống hơn, chẳng hạn như tên của vị thánh trong ngày cậu bé được sinh ra.
Những cái tên khác đã bị cấm bao gồm Adolf Hitler, Osama Bin Laden, Nutella, và ngay cả những cái tên hư cấu như Goku hay Dracula. Những cái tên là tên thương hiệu, từ nước ngoài không phù hợp với chính tả tiếng Ý, hoặc thậm chí họ được dùng làm tên riêng cũng có thể bị từ chối.
Ý không phải là quốc gia duy nhất có quy định về đặt tên cho trẻ sơ sinh, nhưng họ thực thi rất nghiêm túc. Ảnh của William Fortunato
11. Người Ý Kỷ Niệm Một Trận Đại Chiến Thức Ăn Vào Tháng Hai Hàng Năm
Tại thị trấn Ivrea, miền bắc nước Ý, tháng Hai chỉ có một ý nghĩa: Lễ hội Ném Cam (The Battle of the Oranges). Sự kiện hoang dã này là một phần của Lễ hội hóa trang Ivrea và có nguồn gốc sâu xa từ lịch sử địa phương, tái hiện một cuộc nổi dậy huyền thoại. Theo câu chuyện, một cô con gái dũng cảm của người xay bột tên là Violetta đã đứng lên chống lại một kẻ thống trị tàn ác thời trung cổ lạm dụng quyền lực. Cuối cùng, cô đã giết hắn, châm ngòi cho một cuộc nổi dậy. Ngày nay, tinh thần kháng cự đó được tưởng nhớ qua trận chiến độc đáo này.
Trong sự kiện, các đội người đi bộ (người dân thị trấn) ném cam vào những người khác ngồi trên xe ngựa (quân đội của bạo chúa). Mọi thứ lên đến đỉnh điểm vào ngày Thứ Hai Béo (Shrove Monday), khi cuộc chiến ném cam diễn ra dữ dội nhất. Trận chiến kéo dài vài ngày và tuân theo các truyền thống địa phương lâu đời.
Các lễ hội khác thường khác của Ý bao gồm Lễ hội Tarantula ở Apulia và Lễ hội Infiorata, nơi toàn bộ các con đường được bao phủ bằng nghệ thuật hoa. Ảnh của Samuele Giglio trên Unsplash
12. Bạn Có Thể Tìm Thấy Một Thành Phố Không Có Đường Bộ—Chỉ Có Kênh Rạch
Ở Venice, bạn sẽ không tìm thấy ô tô hay những con đường thông thường. Thay vào đó, thành phố được xây dựng trên mặt nước, với hơn 150 con kênh thay thế cho đường bộ. Mọi người di chuyển bằng cách đi bộ dọc theo những con đường hẹp hoặc sử dụng thuyền như gondola, taxi nước, hoặc vaporetti (xe buýt nước).
Venice được xây dựng trên một nhóm các hòn đảo nhỏ trong một đầm phá, và các con kênh của nó luôn là phương tiện chính để di chuyển từ nơi này đến nơi khác. Các cây cầu nối liền các hòn đảo cho người đi bộ, nhưng thuyền đảm nhận hầu hết công việc nặng nhọc (cả nghĩa đen và nghĩa bóng).
Mặc dù Venice là thành phố trên mặt nước nổi tiếng nhất, nhưng có một sự thật thú vị: nó không phải là duy nhất. Các thị trấn như Comacchio và Chioggia cũng có kênh rạch và thuyền thay vì những con đường đông đúc. Ảnh của Gotta Be Worth It
13. Các Phương Ngữ Ý Rất Khác Biệt, Một Số Nghe Giống Như Ngôn Ngữ Khác
Có nhiều phương ngữ vùng miền ở Ý nghe gần như là các ngôn ngữ hoàn toàn riêng biệt. Các phương ngữ như Sicilian, Venetian, và Neapolitan có từ vựng, ngữ pháp và âm thanh độc đáo riêng, được hình thành qua nhiều thế kỷ lịch sử địa phương. Thực tế, một số phương ngữ này khác biệt đến mức so với tiếng Ý chuẩn và so với nhau mà người từ các vùng khác nhau có thể gặp khó khăn để hiểu nhau.
Trong khi ngôn ngữ Ý chính thức dựa trên phương ngữ Tuscan, hầu hết người Ý vẫn nói phương ngữ vùng miền của họ ở nhà hoặc với bạn bè.
14. Đường Xá Của Ý Được Xây Dựng Dựa Trên Kỹ Thuật La Mã
Nhiều đường cao tốc của Ý ngày nay đi theo những con đường do người La Mã xây dựng hàng ngàn năm trước. Người La Mã đã tạo ra một mạng lưới đường lát đá rộng lớn để kết nối các thành phố trên khắp bán đảo, nhằm di chuyển quân đội, quản lý đế chế và giao thương hàng hóa.
Người La Mã là những kỹ sư tài ba, họ xây dựng những con đường với nền móng vững chắc, hệ thống thoát nước và các tuyến đường thẳng nhất có thể. Các con đường nổi tiếng như Via Appia, Via Flaminia, và Via Aurelia vẫn là những tuyến đường quan trọng, chạy song song hoặc bên dưới các đường cao tốc hiện đại.
15. Tượng Nữ Thần Tự Do Của Ý Cổ Hơn Của Mỹ
Hầu hết mọi người nghĩ rằng Tượng Nữ thần Tự do chỉ có ở New York, nhưng Ý có một phiên bản thực sự cổ hơn. Được gọi là “Statua della Libertà,” bức tượng này đứng ở Lecco, một thị trấn ở miền bắc nước Ý, và được xây dựng vào năm 1876, trước cả bức tượng nổi tiếng ở New York.
Cả hai bức tượng đều được lấy cảm hứng từ nữ thần La Mã Libertas, người đại diện cho tự do. Trong khi bức tượng ở New York là món quà của Pháp tặng cho Hoa Kỳ, thì bức tượng ở Lecco được tạo ra để kỷ niệm sự độc lập và thống nhất của Ý.
Khi bạn đến thăm Ý, hãy luôn tò mò, đặt câu hỏi và dành thời gian để trân trọng nhiều sự thật lịch sử và văn hóa thú vị làm cho đất nước này trở nên độc đáo.