Wanneer is de eerste dag van de winter? Winterzonnewende 2025 uitgelegd
Bruce Li•May 01, 2025
De winterzonnewende op 21 december 2025 is de kortste dag van het jaar, wat betekent dat het de dag is met de minste hoeveelheid daglicht. Maar er is meer dan alleen koud weer en duisternis. Door de geschiedenis heen hebben mensen de zonnewende op verschillende manieren gevierd, en sommigen denken zelfs dat het een speciale betekenis heeft.
In dit artikel gaan we dieper in op de winterzonnewende, de tradities ervan en wat het voor ons vandaag de dag betekent.
Afbeelding door Foundry Co van Pixabay
Wat is de winterzonnewende?
De winterzonnewende is de astronomische gebeurtenis die plaatsvindt wanneer de axiale kanteling van de aarde het noordelijk halfrond het verst van de zon plaatst. Dit resulteert in de kortste dag en langste nacht van het jaar op het noordelijk halfrond, met ongeveer 7 uur en 40 minuten daglicht. De term “zonnewende” komt van de Latijnse woorden sol (zon) en sistere (stilstaan) en betekent letterlijk “Zon staat stil”, omdat tijdens de zonnewende de zon lijkt stil te staan gedurende een dag en vervolgens weer van richting begint te veranderen.
Daarentegen ervaart het zuidelijk halfrond op dit moment de zomerzonnewende, met de langste dag van het jaar en het begin van de zomer. Na de winterzonnewende worden de dagen op het noordelijk halfrond geleidelijk langer tot aan de zomerzonnewende in juni.
Veel culturen over de hele wereld vieren de winterzonnewende al eeuwenlang met verschillende tradities die wedergeboorte, vernieuwing en de terugkeer van langere dagen symboliseren.
In een paar woorden markeert de winterzonnewende het begin van de astronomische winter op het noordelijk halfrond. Op deze dag bereikt de zon zijn laagste positie aan de hemel 's middags, en ontvangt het halfrond het minst directe zonlicht van het jaar. Als gevolg hiervan wordt zonne-energie verspreid over een groter oppervlak, wat lagere temperaturen veroorzaakt.
Omgekeerd kantelt het noordelijk halfrond tijdens de zomer naar de zon, wat langere dagen, kortere nachten en directer zonlicht veroorzaakt. De combinatie van de axiale kanteling van de aarde en haar baan rond de zon is wat de seizoenen creëert.
Waarom is de winterzonnewende belangrijk?
De winterzonnewende heeft aanzienlijke culturele en historische betekenis in verschillende samenlevingen. Het wordt gevierd rond 21 of 22 december op het noordelijk halfrond, wat de kortste dag van het jaar is met de langste nacht. In veel oude samenlevingen werd het geassocieerd met de zonnekringloop, wat de terugkeer van de zon betekende na zijn afnemende kracht tijdens de winterzonnewende.
De zonnewende was belangrijk voor agrarische planning en spirituele praktijken. Zo waren neolithische structuren zoals Stonehenge en Newgrange, ontworpen door prehistorische mensen, uitgelijnd met de zonnewende. In het oude Rome was Saturnalia een weeklange viering van de god Saturnus met feesten en geschenken geven.
Festivals zoals Yalda in Perzië vieren het moment waarop licht de duisternis begint te overwinnen. Terwijl in China het midwinterfestival Dong Zhi gepaard gaat met familiebijeenkomsten en traditionele gerechten. Inheemse Amerikaanse gemeenschappen zoals de Hopi voerden ook zonnewende-gerelateerde ceremoniële activiteiten uit.
Wanneer is de winterzonnewende in 2025?
De winterzonnewende in 2025 vindt plaats op zondag 21 december 2025, om 10:03 uur EST. Dit zal de dag zijn met de kortste hoeveelheid daglicht en de langste nacht van het jaar op het noordelijk halfrond. Na deze datum worden de dagen geleidelijk langer naarmate de winter vordert.
Culturele en historische vieringen van de winterzonnewende
De winterzonnewende markeert de kortste dag van het jaar en de langste nacht. Rond deze tijd vieren veel culturen met verschillende tradities. Hier zijn enkele voorbeelden uit verschillende plaatsen over de hele wereld:
In Noord-Europa is Yule een viering die het moment markeert waarop de zon na de kortste dag van het jaar begint terug te keren, wat langere dagen brengt. Bij Stonehenge in Engeland komen mensen samen om de zonsopgang of zonsondergang te bekijken en herinneren ze zich de oude kennis over de bewegingen van de zon. Veel van de tradities van Yule lijken op wat we nu met Kerstmis doen.
Foto door Levent Simsek
In Oost-Azië, voornamelijk in China, komen families tijdens het Dongzhi-festival samen om hun voorouders te herdenken en te eren. Mensen genieten ook van het eten van traditionele gerechten zoals dumplings en rijstballen.
In Iran is Yalda Night een viering van de langste nacht van het jaar, die rond 21 december plaatsvindt. Ze genieten van speciale gerechten zoals fruit, noten en snoep, en lezen vaak poëzie, vooral het werk van de beroemde dichter Hafez. Het is ook een moment om na te denken over het afgelopen jaar, te reflecteren op wat er is gebeurd en te hopen op een beter jaar dat voor ons ligt.
In Zweden wordt St. Lucia Day gevierd op 13 december. Het is het begin van het kerstseizoen. Op deze dag dragen meisjes witte jurken en dragen ze kaarsen om licht te symboliseren tijdens de donkere winterdagen. Het is een traditie die warmte en helderheid brengt in de lange, koude nachten.
In Canada hebben steden als Vancouver lantaarnfestivals waar mensen kleurrijke lantaarns maken en tentoonstellen. Deze lantaarns zijn bedoeld om hoop en een nieuw begin te symboliseren.
In de Andes houden inheemse volkeren het Inti Raymi-festival ter ere van de zonnegod Inti. Dit festival vindt plaats rond de winterzonnewende op het zuidelijk halfrond, die tijdens de zomermaanden valt. Gedurende deze tijd verschijnt de zon op het laagste punt aan de hemel. Het festival markeert de terugkeer van de zon en viert de groeiende kracht ervan naarmate het elke dag hoger aan de hemel beweegt.
Wat gebeurt er na de winterzonnewende?
Na de winterzonnewende, rond 21 december, begint het daglicht weer toe te nemen. In eerste instantie neemt het elke dag toe met een paar minuten – bijvoorbeeld een minuut of twee. Echter, naarmate januari aanbreekt, wordt de toename duidelijker en winnen veel plaatsen ongeveer twee minuten licht per dag.
Deze geleidelijke terugkeer van licht is in veel culturen een symbool van vernieuwing en hoop, aangezien het de terugkeer van langere dagen markeert na de donkerste tijd van het jaar. Historisch gezien duidde deze verschuiving in daglicht op het begin van zaaiseizoenen of de terugkeer van oogsten.
Naarmate de maanden verstrijken, worden de dagen langer tot de zomerzonnewende in juni, wat de langste dag van het jaar is. Het is een herinnering dat zelfs als dingen donker lijken, het licht (of hoop) altijd terugkeert. Deze cyclus van dag en nacht beïnvloedt het weer en de seizoenen, en het heeft ook invloed op hoe mensen leven en wat ze gedurende het jaar doen.
Foto door Ankit Rainloure
Hoe de winterzonnewende te vieren in 2025
Het vieren van de winterzonnewende in 2025 kan een leuke en betekenisvolle ervaring zijn. Hier zijn enkele ideeën voor rituelen, bijeenkomsten en buitenactiviteiten:
- Kom samen voor een feestmaal: Nodig je vrienden of familie uit voor een maaltijd waarbij iedereen een gerecht meeneemt om te delen. Vraag elke persoon iets mee te nemen dat hun cultuur, familietradities of het seizoen vertegenwoordigt.
- Creëer een zonnewende-altaar: Richt een klein hoekje in je huis in waar je je kunt concentreren en reflecteren. Je kunt dingen gebruiken zoals kaarsen, groene planten (zoals dennentakken) en voorwerpen die licht of een nieuw begin symboliseren. Deze ruimte is bedoeld om je te helpen nadenken over het afgelopen jaar en je doelen of intenties voor het komende jaar vast te stellen.
- Steek een vuur aan: Steek indien mogelijk een vreugdevuur aan of gebruik een vuurkorf. Deel verhalen of liedjes die de terugkeer van de zon eren. Deze bijeenkomst kan hoop en vernieuwing symboliseren.
- Maak een natuurwandeling: Ga buiten wandelen in de natuur en geniet van het winterse landschap. Kijk tijdens je wandeling naar dingen zoals dennenappels, takken of andere interessante natuurlijke elementen.
- Sterrenkijken: Ga 's nachts naar buiten om de sterren en sterrenbeelden aan de hemel te bekijken. In de winter is de lucht helderder, waardoor het gemakkelijker is om de sterren te zien. Kleed je warm aan, want het kan koud worden!
- Knutselactiviteiten: Maak thuis eenvoudige doe-het-zelf projecten, zoals vogelvoeders of winterkransen. Als je kinderen hebt, kun je ze erbij betrekken door ze te laten helpen met het maken van leuke kerstdecoraties.
Astronomische gebeurtenissen rond de winterzonnewende in 2025
In 2025 zijn er enkele geweldige mogelijkheden om sterren te kijken rond de winterzonnewende:
- Geminiden meteorenregen: Van 13-14 december kun je tot wel 120 meteoren per uur zien. De maan zal erg klein zijn, dus de lucht zal donker en perfect zijn om te kijken.
- Winterzonnewende: Op 21 december is het de kortste dag van het jaar. Aangezien de zon vroeg ondergaat, is het een geweldige tijd om 's avonds te beginnen met sterrenkijken.
- Ursiden meteorenregen: Een kleine meteorenregen piekt op 22-23 december. Je ziet misschien 5 tot 10 meteoren per uur, wat niet veel is, maar toch een leuk gezicht.
- Planetaire samenstanden: Gedurende december zijn planeten zoals Venus en Saturnus zichtbaar aan de avondhemel. Sommige nachten zullen ze dicht bij elkaar verschijnen, wat een mooi uitzicht biedt.
Al met al geeft december je verschillende kansen om van de nachtelijke hemel te genieten!
G.Hüdepohl (atacamaphoto.com)/ESO, CC BY 4.0, via Wikimedia Commons
Blijf verbonden tijdens winterse reizen met Yoho Mobile
Van plan om de winterzonnewende te vieren? Hoe houd je lokale evenementen bij of blijf je in contact met familie?
Met mobiele data ben je altijd verbonden en geïnformeerd. Yoho Mobile eSIM biedt je betrouwbare internettoegang, waar de vieringen je ook brengen. Het is de eenvoudigste en snelste oplossing – perfect voor reizigers die online willen blijven terwijl ze genieten van de festiviteiten.
- Gebruik de code YOHO12 bij het afrekenen voor 12% korting!
Veelgestelde vragen over de winterzonnewende
Meteorologische vs. Astronomische winter: Wat is het verschil?
Meteorologische winter en astronomische winter zijn twee manieren om de winter te definiëren, maar ze gebruiken verschillende criteria.
Meteorologische winter is de periode van het jaar die begint op 1 december en eindigt op 28 of 29 februari. Het is gebaseerd op typische weerpatronen, zoals de gemiddelde temperaturen gedurende die maanden. Dit maakt het eenvoudiger om weertrends door de jaren heen te observeren en te vergelijken.
Astronomische winter begint rond 21 december, wanneer de winterzonnewende plaatsvindt. Dit is de dag met de minste hoeveelheid daglicht. Het gebeurt vanwege de manier waarop de aarde gekanteld is terwijl ze rond de zon draait. Wanneer de kanteling van de aarde zodanig is dat één halfrond verder van de zon verwijderd is, ervaart dat halfrond winter, met kortere dagen en langere nachten.
In eenvoudigere bewoordingen volgt de meteorologische winter de kalendermaanden en temperatuurpatronen, terwijl de astronomische winter afhankelijk is van specifieke zonale gebeurtenissen.
Wanneer is de kortste dag van het jaar?
De winterzonnewende is de kortste dag van het jaar, met de minste hoeveelheid daglicht. Het vindt elk jaar plaats rond 21 of 22 december. In 2025 zal het op 21 december zijn. Dit komt doordat het noordelijk halfrond weggekanteld is van de zon, waardoor we de langste nacht en de minste daglichturen hebben. Na de zonnewende beginnen de dagen weer langer te worden naarmate we verder de winter ingaan.
Wanneer is de eerste dag van de winter?
Het begin van de winter hangt af van hoe we het definiëren. Bijvoorbeeld:
De Astronomische winter begint op de winterzonnewende, rond 21 december. In 2025 zal dit plaatsvinden op 21 december om 10:03 uur EST.
De meteorologische winter daarentegen begint op 1 december en eindigt op 28 of 29 februari (afhankelijk van of het een schrikkeljaar is). Deze definitie is gebaseerd op gemiddelde temperaturen, dus het is eenvoudiger te volgen en te meten.
Kortom, voor de meeste mensen begint de winter op 1 december, maar de officiële astronomische start is op de winterzonnewende.
Welke oude beschaving gebruikte zonne-analemma’s voor agrarische praktijken?
De oude beschaving die zonne-analemma’s gebruikte voor agrarische praktijken was het oude Egypte. Ze besteedden veel aandacht aan de positie van de zon aan de hemel op verschillende tijdstippen van het jaar en bouwden structuren die waren uitgelijnd met deze zonale gebeurtenissen. Dit hielp hen te bepalen wanneer ze moesten planten en oogsten, omdat ze begrepen hoe het pad van de zon veranderde met de seizoenen. De zonnegod Ra was erg belangrijk voor hen, en ze verbonden deze zonnewaarnemingen met hun religieuze rituelen.
Wanneer beginnen de dagen langer te worden?
De dagen beginnen langer te worden na de winterzonnewende op 21 december. De zonnewende is de kortste dag van het jaar, en daarna begint de hoeveelheid daglicht langzaam toe te nemen. Tegen het einde van januari krijgen veel plaatsen elke dag ongeveer twee extra minuten daglicht, dus je zult merken dat de dagen langer aanvoelen met meer zonlicht, vooral 's avonds.